اهل هوا

نت نوشته‌های هادی کیکاووسی

اهل هوا

نت نوشته‌های هادی کیکاووسی

از رنجی که می‌بریم

 

نگاهی به مسئله‌ی رنج در ادبیات

 

 هادی کیکاووسی

 

مدت‌ها بود که درگیر این مسئله بودم. مسئله‌ی رنج و تاثیر آن بر نوشتار. تا این‌که هفته‌ی گذشته در سفری که  با خانم محب‌علی به کردستان داشتیم این فرصت به من دست داد تا ته و توی قضیه را در بیاورم. قرار بود خانم محب‌علی راجع به ادبیات دهه‌ی هفتاد صحبت کند و من هم داستانی بخوانم. مجری ضمن خیرمقدم در ابتدا اشاره کرد که من هم باید راجع به ادیبات دهه‌ی هفتاد صحبت کنم. من نه دلِ‌خوشی از ادبیات دهه‌ی هفتاد داشتم نه چیزی را آماده کرده بودم. بنابراین دنبال راه فرار بودم تا این‌که پس از داستان‌خانی و در حین پرسش و پاسخ خودم را انداختم وسط مهلکه و در جواب یکی از دوستان اهل فلسفه و ادبیات! که داشت انواع و اقسام تئوری‌ها و اسم‌ها را ردیف می کرد، گفتم که: دوست من، تئوری‌ها مهم نیست آن‌چه که اهمیت داره رنج است. فقط همین. سال‌هاست که حرف‌های این تئوریسین‌های دهه‌ی شصتی از گوشه وکنار به گوش می‌رسد. آن‌هم با ترجمه‌های شیوید، باقالاییِ دوستان محترم که هزار و یک بلا بر سر متن مادرمرده می‌آورند واصلن چیز دیگری می شود متن.

به راستی چه اهمیتی دارد این مواضع برای من. تنها زمانی که من برای این تئوری‌ها احترام قائل می شوم، به هنگام نقد است. آن‌جاست که برایم قابل قبول و زیباست. وگرنه که اول متن نوشته می‌شود و بعد نظریه به دنیا می‌آید.

به گمانم مسئله‌ی اصلی ادبیات و هنر همین رنج باشد. نه حتا ایدئولوژی و تئوری و دیگر قضایای پرت.

ما از رنج‌هایمان می‌نویسیم. رنج آدم را عمیق می کند. به گمانم کافکا اگر آن‌قدر رنج نمی‌کشید کافکا نمی‌شد. پروست هم. داستایوسکی هم. چخوف هم.دکتروف هم....باید بنشینم تا صبح همین‌طور اسم ردیف کنم. خمیر‌مایه‌ی ماندگاری‌ست این رنج. از دل خوشی چیزی زاده نمی‌شود. رنج است که ما را به خلاقیت و کشف وشهود می‌کشاند.

دلیل این کارهای سطحی که این روزها در ادبیات ودیگر مقولات مانند سینما و... دیده می‌شود همین است. سالیان سال است که لبخند ژوکوند پابرجاست. چون داوینچی از رنجش روایت کرده. عشق. از حظی که برده. پارسال بود که در نمایشگاه نقاشی‌ِدر بندرعباس به هنکام پخش اسلایدهایی از نقاشان بزرگ کلاسیک، یکی از دوستان که کنار دست من بود برگشت گفت که این نقاش‌ها عجب آدم‌های منحرفی بوده‌اند. منظورش پرتره‌هایی بود از نقاشان به‌نام. تمامی آن‌ها مربوط می‌شد به زن. در انواع و اقسام فیگورها.

بعد من بر‌گشتم و گفتم رفیق، اونا منحرف نبودن اونا در حقیقت رنج‌هاشون رو به تصویر در‌آووردن. تمام شاهکارهای دنیا یک پاشون تو رنج گیر کرده. لولیتا مثال خوبیه برا این قضیه. یا سلاخ خانه‌ی شماره‌ی پنج. اونوقت دوستان ما تنها می‌آن فرم ماجرا رو می‌گیرن ونمی‌دونن اون چه که این کار رو کار کرده رنجه نه بازی‌های فرمی. وونه‌گات از رنجی که طی جنگ جهانی دوم برده اومده سلاخ خانه رو نوشته و تونسته به اون شکل بده.

یا همین شعر زوزه‌ی آلن گینزبورگ.برای من پر از درده. اما در اینجا داره اتفاق دیگه‌ای می‌افته. آقایون فقط فرم کار رو می‌قاپن و به خیالشون زرنگی هم کردن. نتیجه این می‌شه که متن‌هاشون متن یه لاقبایی می شه که سر و تهش پیدا نیست. متاسفم که باید اسم بیارم. فرانکولا و کتابِ اعتیاد از این دست کارها هستن. مطمئن باشید که این نتیجه ی یک شبه کار کردن و رمان نوشتن است. یادم می‌آد در جایی خوندم که ادوارد آلبی برا نمایشنامه‌ی "سه زنِ بلند بالا " ده سال وقت گذاشته بوده. اون هم نمایشنامه‌ای به اون کم حجمی.

نتیجه‌ی بالعکسی که ما گرفتیم خیلی جالبه. این که طرف تو شونزه سالگی دو تاکتاب شعر داره. یا دوتا ترجمه اون هم همه درباره ی پسامدرنیسم که نمی‌دونم کی تخم لقِ اونو تو دهن این جماعت شکوند. انگار که کتاب نون لواشه. یک کم صبر نمی‌کنه تا اندوخته‌هاش بیشتر شه و اونوقت دست به قلم ببره. مگر عجله‌ای هست؟ مسابقه‌ی دو صد متر که نیست. والا بنا عمله هم ده سال طول می کشه تا اوستای خوبی بشه و کج و کوله نره بالا . پیش از نوشتن قدری زندگی کن بابا.

سالینجر سالهاست که سالینجره. دو سه تا کتاب هم بیشتر نداره اما اونقدر با قدرت نوشته که تو نمی تونی بگی بالای چِشِت ابرو. می دونید چرا؟ چون صبر کرده. گذاشته این چاه درونش عمیق و عمیق‌تر بشه تا بتونه آب گوارایی از اون برداشت کنه نه گِل وشُل. نتیجه‌ی چاه‌های کم عمق می‌شه آدم‌های کم عمق می‌شه ادبیات ما. من چقدر لذت می برم از این جُبه خانه. هربار که می‌خونمش برام تازگی داره. یادمه بار اولی که اونو با یکی از دوستان خوندم صدام می‌لرزید و نزدیک بود بزنیم زیر گریه. می دونم که گلشیری موفق بوده چون از رنج هاش نوشته. نرفته بشینه از مریخ و کرات دیگه و سرزمین‌های دیگه بنویسه. من چندان دل خوشی از آل احمد ندارم اما به نظرم "سنگی بر گوریِ" اون شاهکاره و تکون دهنده چون بیان زندگی خانوادگی خودشه. ادبیات همینه. ده درصد اون رنج و تجربه‌ی سوختس . نود درصد باقیش چاخانه. دروغی که با مهارت به تن تجربمون می‌چسبونیم تا در نهایت باور پذیرش جلوه بدیم. برای من تجربه‌ی سوخته یا رنجِ گذشته به مثابه یک قطره اَلکُله که توی لیوان متنمون می‌ریزیم و اونو دست خواننده می‌دیم و مطمئنم به این‌که بدون این یک قطره الکل خواننده آب خالی رو هورت می‌کشه و دست آخر می‌گه خب که چی؟ واقعن خب که چی؟ادبیات آبکی برای چیته آخه؟

تو باید بتونی سر خوانندتو گیج کنی. باید یخشو بچسبی. واین ممکن نیست مگر با اون یک چکه.

من مطمئنم به رنج و میدونم کُردها اینو بهتر از من می دونن که رنج چیه؟ و جاش کجاست. اگر نویسنده‌ای و توی کردستان هم هستی پس باید امیدوار باشی به کلماتت. کلماتی که نه از حلقوم قلمت که از عمق دلت بیرون می‌آد. می‌دونم شما چی می‌کشین اما  با کز کردن یه گوشه و گرگور زامزایی زندگی کردن هیچ چی درست نمی شه و اینو بدونید که شما نویسنده‌این وکارتون نوشتنه و اونو با مسائل دیگه قاطی نکنین و مطمئن باشین که آب راه خودشو پیدا می‌کنه.

متن خوب راه خودشو باز می‌کنه. اگه از رنج‌ها و ناخوشی‌هاتون بنویسین.

نظرات 12 + ارسال نظر
Ramin(-_-)Rock سه‌شنبه 2 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 08:12 ب.ظ http://ramin-rock.blogsky.com

http://ramin-rock.blogsky.com

شهیاد سه‌شنبه 2 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 08:50 ب.ظ http://heartme.blogsky.com

سلام..
خوبین..
متنتون الی بود..
موفق باشین یه سر تونستی بزن..
یا حق

[ بدون نام ] چهارشنبه 3 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 10:44 ق.ظ http://parvaneh38.blogsky.com

سلام آقا هادی
یادی از دوستان قدیمی نمی کنی
همیشه مطالبت را می خوانم . نوشته جدیدت بد جوری
زخم های دلم را تازه کرد
به قول شاملو :
دهانت را می بویند مبادا که گفته باشی دوستت میدارم
دلت را می بویند
روزگار غریبی است نازنین
و عشق را کنار تیرک راه بند تازیانه می زنند
آنک قصابانند بر گذرگاه ها مستقر
با کنده و ساطور خون آلود
روزگار غریبی است نازنین
و تبسم را برلبها جراحی می کنند
و ترانه رابر دهان
شوق را در پستوی خانه نهان باید کرد
کباب قناری بر آتش سوسن و یاس
روزگار غریبی است نازنین
ابلیس پیروز مست
سورعزای ما را بر سفره نشسته است
خدا را در پستوی خانه نهان باید کرد


[ بدون نام ] چهارشنبه 3 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 11:35 ق.ظ http://parvaneh38.blogsky.com

با سلامی مجدد
با ید اضافه کنم که یک نویسنده خوب نباید
چیزی را نهان کند . باید بنویسد و باز هم بنویسد حتی اگر در
پستوی خانه باشد .در غیر این صورت باید به جمع عرفا بپیوندد
و فقط و فقط خودش به عرش اعلا برسد .البته آنهم عرش -
اعلایی که او فکر می کند

مسعود چهارشنبه 3 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 03:46 ب.ظ http://www.looyatan.blogsky.com

سلام هادی مرسی خوندم زنگ بزن خونه

علی چهارشنبه 3 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 09:08 ب.ظ

سلام رفیق میدونی که من فقط عاشق نمایشم و از اینایی که میگی خوشم نمیاد راستی سارا هم تر کم کرد و رفت حالا من تو مساوی شدیم
تنهای تنها و این یعنی مرگ تدریجی .برایم دعا کن .

کاملیا پنج‌شنبه 4 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 01:26 ق.ظ http://20563.blogfa.com

سلام هادی
فقط خوبه که هستی می دونی نوشتن را بدون قطره های الکل دوست ندارم اما با شعار دادن هیچ چیز عوض نمشه زور داره هادی گیر کردم وسط یه مشت آدم که نمی فهمنن اصلا نمی فهمن خسته ام هادی خسته ام داستانمو بخون و بگو که تو هنوز هستی مثل قبلتر ها

شهاب پنج‌شنبه 4 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 03:31 ق.ظ

سلام هادی جان
دل من را هم به درد آوردی و متأسفانه در حیطه کاری من هم وضع به همین منوال ست. مسئله اینست: رنج کشیدن یا نکشیدن. تا عرق نریزی چیز دندونگیری گیر نمیاری.
موفق باشی

مسعود پنج‌شنبه 4 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 11:14 ق.ظ http://www.looyatan.blogsky.com

بچه شعر این کیخسروی فوق العاده است لعنتی چند تا دیگه از شعر اش رو بذار خدا رو شکر حال الهام خوبه یک مصاحبه البته از اون جور مصاحبه ها باش کردن به هر حال خدا روشکر

کاملیا پنج‌شنبه 4 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 07:22 ب.ظ http://20563.blgfa.com

خوشحالم که الهام زنده است اما امیدوارم که فقط زنده نباشه یا اون مصاحبه مال قبل نباشه

هادی بهروز جمعه 5 اسفند‌ماه سال 1384 ساعت 12:02 ق.ظ http://56.blogfa.com

سلام رفیق به روزم

[ بدون نام ] شنبه 12 اسفند‌ماه سال 1385 ساعت 09:18 ق.ظ

چقدر خوبه که فرصت رسیدن به علایقتون رو پیدا کردیدو فرصت مطالعه و تفکر و تحقیق . خیلی خوبه موفق باشید

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد